Η Νόσος Alzheimer

Συμπτωματολογία Ν.Alzheimer

Σήμερα διατυπώνεται η άποψη ότι υπάρχει κλινική ετερογένεια στον τρόπο που εμφανίζονται τα συμπτώματα. Αυτά μπορούν να γίνουν καλύτερα κατανοητά στο πλαίσιο των τριών σταδίων εξέλιξης της νόσου: ήπια, μέτρια, σοβαρή νόσος. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η αμνησία, επηρεάζοντας  την εγγραφή, αποθήκευση και ανάκληση νέων πληροφοριών. Κλινικά, ο ασθενής ξεχνάει πού έχει βάλει αντικείμενα, λησμονεί πρόσφατα θέματα συζήτησης, επαναλαμβάνει διαρκώς τις ίδιες ερωτήσεις, ενώ χάνει με ευκολία προκαθορισμένα ραντεβού. Εντούτοις , στα τελευταία στάδια της νόσου, ο πάσχων αδυνατεί να ανακαλέσει πληροφορίες των οποίων η εκμάθηση ανήκει στο παρελθόν. Εκτός απ’ την προοδευτική έκπτωση της μνήμης ,σημειώνεται διαταραχή σε επίπεδο λόγου με δυσκολία στην ανεύρεση λέξεων όπως και δυσκολία στην κατανόηση του λόγου, διαταραχή σε έπιπεδο σκέψης, κριτικής ικανότητας, ικανότητας για μάθηση και εκτέλεσης αριθμ.πράξεων. Ακόμη, διαταράσσεται η οπτικοχωρική αντίληψη και εμφανίζεται απραξία, που σημαίνει αδυναμία χειρισμού καθημερινών αντικειμένων στο σπίτι, αδυναμία ένδυσης ή οργάνωσης πολύπλοκων αλληλουχιών κινήσεων. Εκτός απ’ τα γνωστικά ελλείμματα στη ΝΑ, συναντώνται και νευροψυχιατρικά συμπτώματα και μάλιστα στο 90% των περιπτώσεων. Ειδικότερα, το προσβληθέν άτομο εμφανίζει αλλαγή στην προσωπικότητα του, παρουσιάζοντας μειωμένη ενεργητικότητα, ευερεθιστότητα , αδιαφορία, επιθετικότητα, ψυχοκινητική ανησυχία. Στο 35-40% των ασθενών με άνοια μπορεί να συνυπάρχει ψύχωση, η οποία ορίζεται απ’ την παρουσία παραληρητικών πεποιθήσεων τουλάχιστον 1 μήνα π.χ πεποίθηση ότι οι άλλοι κλέβουν των ασθενή, ή ότι υπάρχει απιστία συζύγου ή ότι η οικογένεια  θα τον εγκαταλείψει ή ότι ξένοι ζουν στο σπίτι.

Ακόμη, σε ποσοστό 20-25% των ασθενών εμφανίζεται κατάθλιψη και συνοδεύεται με σοβαρού βαθμού επιδείνωση της λειτουργικότητας του ασθενούς. Υπάρχει καταθλιπτική διάθεση, αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης και έλλειψη ενδιαφέροντος για τις συνήθεις δραστηριότητες, ευερεθιστότητα και απόσυρση. Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ο επιπολασμός της κατάθλιψης, στη ΝΑ ανέρχεται σε 30-35%, γεγονός που καθιστά την κατάθλιψη που συνοδεύει την άνοια  την πιο συχνή συναισθηματική διαταραχή στην 3^η ηλικία. Επίσης, ένα άλλο σύμπτωμα που ενδέχεται να εμφανιστεί και μάλιστα σε ποσοστό 30% των ασθενών με άνοια, είναι η απάθεια. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η απουσία ενδιαφέροντος για τους φίλους, την οικογένεια, και τις προσφιλείς ασχολίες, ο περιορισμός του αυθορμητισμού και η μειωμένη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες. Οι ασθενείς με απάθεια έχουν ανάγκη την παρουσία τρίτων για την ολοκλήρωση κάποιας συγκεκριμένης δραστηριότητας. Επιπτώσεις της απάθειας είναι η παραμέληση του εαυτού, η κακή συμμόρφωση στη θεραπεία και η κοινωνική απομόνωση. Οι ασθενείς, εμφανίζουν μεγαλύτερη επιβάρυνση σε 6 συγκεκριμένες καθημερινές δραστηριότητες: ένδυση, καθαριότητα, περίπατος, πλύσιμο, σίτιση, μετακίνηση.

Αίτια

Η ΝΑ παραμένει άγνωστης αιτιολογίας. Ωστόσο έχουν ενοχοποιηθεί παράγοντες γενετικοί, περιβαλλοντικοί και μεταβολικοί.

Θεραπεία

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα η ΝΑ παραμένει ανίατη. Αυτό που δύναται να επιτευχθεί είναι η επιβράδυνση του ρυθμού της εξελίξης της νόσου με την αρμόζουσα φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα  καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξη της νόσου, ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια, έτσι ώστε να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών αλλά και των οικογενειών τους. Εκτός από τη φαρμακοθεραπεία, υπάρχουν και μη φαρμακευτικές θεραπείες που στόχο έχουν την κινητοποίηση του ασθενούς, την ενίσχυση της αυτονομίας του και της καθημερινής λειτουργικότητάς του. Ανάλογα με τις ικανότητες και τις ανάγκες του ασθενούς, προτείνεται η συμμετοχή σε προγράμματα:

-νοητικής ενδυνάμωσης

-λογοθεραπείας

-εργοθεραπείας

-θεραπεία τέχνης

- σωματικής άσκησης

Τι είναι η Νοητική Ενδυνάμωση;

Είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Στοχεύει στη σταθεροποίηση ή ακόμη και στη βελτίωση της γνωστικής κατάστασης του πάσχοντας ατόμου μέσω της αξιοποίησης των γνωστικών του λειτουργιών που παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο. Τα προγράμματα Νοητικής Ενδυνάμωσης, περιλαμβάνουν:

(α) ασκήσεις μνήμης, λόγου, προσοχής

(β) προσανατολισμός στο χώρο, χρόνο, επικαιρότητα

(γ) επανεκμάθηση υλικού (πχ. Ονόματα οικείων)

(δ) εκπαίδευση στην εφαρμογή μνημονικών τεχνικών και στη χρήση εξωτερικών μνημονικών βοηθημάτων.

                                                                 Επιμέλεια άρθρου:

                                                                 Ευαγγελία Τζούμα